در حالت عادی و نرمال ، دیواره های ناحیه تناسلی با یک لایه نازک از مایع پوشانده شده و حالتی لغزنده دارند. هورمونی به نام استروژن کمک می کند که مایع ذکر شده در این ناحیه باقی بماند. علاوه بر این این هورمون آستر واژن را سالم و ضخیم نگه داشته و به آن حالتی الاستیکی می دهد. کاهش استروژن می تواند مقدار این رطوبت را کم کرده و در نتیجه منجر به بروز عارضه ای به نام خشکی واژن شود. توجه داشته باشید که این عارضه امکان دارد در هر سنی رخ دهد و علت های زیادی نیز داشته باشد. شاید این موضوع کم اهمیت به نظر برسد ، اما خشکی ناحیه واژینال تاثیر بسیار زیادی روی زندگی جنسی افراد خواهد داشت. خوشبختانه درمان های زیادی برای این معضل وجود دارند که در ادامه این مقاله از کلینیک ایدن بهترین کلینیک پوست مو و زیبایی در تهران به آن ها پرداخته ایم.
عوامل خشکی واژن
یکی از شایع ترین دلایل برای خشک شدن واژن ، یائسگی می باشد و یک نفر از هر سه زنی که یائسه می شود به آن مبتلا می گردد. این دوره همچنین بافت های این ناحیه را نازک تر کرده و از خاصیت الاستیکی آن می کاهد. به این مشکل ، آتروفی واژن گفته می شود. در ادامه دلایلی را ذکر کرده ایم که منجر به کاهش سطوح استروژن در سطح بدن می شوند :
- زایمان و شیردهی به نوزاد
- درمان هایی که برای سرطان اتخاذ می شوند ؛ مثل شیمی درمانی و رادیوتراپی
- بیرون آوردن تخمدان ها از طریق جراحی
- داروهایی که برای درمان فیبروم رحم یا اندومتریوز استفاده می شوند و ضد استروژن هستند
علت های دیگری نیز وجود دارند که به خشکی واژن منجر می شوند. از آن ها می توان این موارد را نام برد :
- سندرم شوگرن (Sjögren’s syndrome) نوعی بیماری خود ایمنی که به سلول های تولید کننده رطوبت حمله می کند
- برخی از داروهای ضد افسردگی
- استفاده از دوش واژینال
- عدم آمادگی کافی قبل از برقراری رابطه جنسی
- مصرف داروهای سرما خوردگی و آلرژی
مهم نیست علت خشک شدن واژن چه چیزی باشد ، این مسئله می تواند باعث احساس ناراحتی زیادی شود. همچنین این معضل عوارضی مثل خارش ، سوزش و حس درد در حین رابطه جنسی را ایجاد می کند.
تشخیص خشکی واژن
در صورتی که با هرگونه احساس خارش ، سوزش یا ناراحتی در ناحیه تناسلی مواجه شدید باید به متخصص زنان مراجعه کنید. در جلسه ویزیت ایشان سوالاتی را در مورد بیماری های سابق شما ، علائمی که با آن مواجه شده اید و داروهایی که مصرف می کنید می پرسد. معاینه فیزیکی ، قدم بعدی تشخیص خشکی واژینال است.
این تست که با نام آزمایش لگن نیز معروف است ، به منظور تشخیص هر گونه قرمزی یا نازکی در این ناحیه انجام می شود. در این آزمایش ممکن است تشخیص داده شود که علت علائم شما خشکی واژن نیست و بیماری های دیگری مثل عفونت مجاری ادراری یا واژن منجر به بروز آن ها شده اند. همچنین امکان دارد پزشک از دیواره های این ناحیه نمونه برداری کرده و تست پاپ اسمیر را انجام دهد.
آزمایش خون نیز از تست هایی است که به جهت تشخیص این عارضه به انجام خواهد رسید. در این آزمایش مشخص می شود که سطح هورمون ها در چه حدی است و یا چه بیماری ای باعث خشک شدن واژن شده است.
درمان خشکی واژن با هورمون تراپی
محبوب ترین درمانی که برای این عارضه پی گرفته می شود ، استروژن درمانی موضعی می باشد. این درمان هورمون هایی که بدن دیگر آن ها را تولید نمی کند را جایگزین می نماید. این رویه علائم خشکی واژینال را بهبود می بخشد ، اما تاثیر آن به اندازه استروژن خوراکی نیست. بیشتر بانوان یکی از این سه نوع هورمون درمانی را انتخاب می کنند :
- حلقه (Estring) : خود بیمار یا پزشک او یک حلقه نرم و انعطاف پذیر را وارد واژن می کنند. این حلقه به صورت مستقیم هورمون استروژن را به بافت وارد می کند. این حلقه هر سه ماه یک بار دوباره جایگزین می شود.
- قرص : در دو هفته اول درمان خشکی واژن ، باید یک قرص با استفاده از ابزار مخصوص به داخل ناحیه تناسلی وارد شود. در این دو هفته ، هر روز یکبار باید این کار انجام شود ؛ سپس در هفته بعدی باید روزی دو بار قرص را به واژن وارد کنید تا جایی که دیگر نیازی به آن نداشته باشید.
- کرم موضعی : این کرم نیز با بهره گرفتن از ابزار مخصوص به واژن وارد می گردد. به مدت یک تا دو هفته باید این کرم را به صورت موضعی استفاده کنید. بعد از آن مقدار آن کاهش یافته و به یک تا سه بار در هفته می رسد.
محصولاتی که حاوی استروژن هستند ممکن است عوارضی را نیز به دنبال داشته باشند. خونریزی از واژن و درد در سینه ها از جمله این عارضه ها هستند. بنابراین در صورتی که در شرایط زیر قرار داشته باشید نباید از این روش درمان خشکی واژن بهره بگیرید :
- به سرطان پستان مبتلا باشید ، مخصوصا زمانی که مهارکننده آروماتاز مصرف کنید
- سابقه ابتلا به سرطان دیواره رحم را داشته باشید
- به خونریزی واژن دچار شده اما دلیل آن را ندانید
- باردار یا در حال شیردهی باشید
لوبریکانت و نرم کننده ها برای درمان خشکی واژن
این موارد بدون نسخه هستند و می توانید آن ها را از داروخانه ها تهیه کنید. این درمان ها بافت واژن را ترمیم کرده و آن را مرطوب می نمایند. دقت کنید نرم کننده های واژن مخصوص می باشند و نباید از نرم کننده دست و صورت برای ناحیه تناسلی استفاده نمایید. در ادامه توضیحات بیشتری را ارائه داده ایم :
- نرم کننده های واژن : هر چند روز یک بار از این نرم کننده ها داخل واژن خود استعمال کنید تا آستر این ناحیه سالم بماند.
- لوبریکانت ها : درست قبل از برقراری رابطه جنسی از این روان کننده ها استفاده کنید تا احساس ناراحتی کاهش یابد. لوبریکانت ها انواع مختلفی دارند و می توانند بر پایه آب ، روغن یا سیلیکون باشند.
یکی از نکات مورد اهمیت ، این است که فعالیت جنسی مداوم نیز می تواند به درمان خشکی واژن کمک کند. تحریک پذیری جنسی به صورت پایدار و مداوم می تواند سلامت کلی واژن را نیز بهبود بخشد. این کار را می توانید با شریک خود و یا به صورت تنهایی انجام دهید. تحریک پذیری جنسی جریان خون را به ناحیه تناسلی زیاد کرده و می تواند خشکی آن را از بین ببرد.
درمان خشکی واژن با تمرینات کگل
تمرینات کف لگن ، به عضلات واژن که تضعیف شده اند قدرت دوباره می بخشند. زمانی که سطوح هورمون استروژن کاهش پیدا کند ، با گذشت زمان این ماهیچه ها ضعیف خواهند شد. تمریناتی مثل کگل می تواند به شل کردن این عضلات کمک کرده و آن ها را قوی کند. این تمرین ها همچنین گردش خون به ناحیه تناسلی را زیاد می کنند.
سخن آخر
بانوان زیادی هستند که در پی یائسه شدن ، زایمان ، شیردهی و یا تغییرات هورمونی با خشکی واژن رو به رو شده و دیگر لذت کافی را از رابطه جنسی نمی برند. این عارضه حتی می تواند باعث بروز مشکلات دیگری از جمله خارش ، سوزش و درد نیز شود. خشک شدن واژن می تواند در هر سن و سالی رخ دهد ؛ اما خوشبختانه رویکردهای زیادی برای درمان آن مورد استفاده قرار می گیرد.
